Marmara Denizi müsilaj sorununa hepimiz üzülüyoruz. Peki denizin sağlığına kavuşması için nasıl bir yol izlenebilir?
Tam da bunun için Doğan Kitabevi’nden bu yıl çıkan “Dünyayı ben mi kurtaracağım: Sosyal Etki Pusulası” kitabımıza kulak verdik ve Marmara Denizi’nden ister dolaylı ister dolaysız olarak beslenen veya etkilenen herkes için önerilerimizi 7 başlıkta topladık. Gücüne ve etki alanına göre herkesin yapabilecekleri var:
1.Liderlik modeli:
Adım atmak için lider olmak gerekiyorsa ve lider diye birilerini bekliyorsak beklemeyelim. Liderlik, bu sorunun paydaşı olduğumuz için artık her birimizden bekleniyor. Liderlik rollerini tutan insanlar için de çağrımız şu: Sistem liderlerine ihtiyaç var. İyi birer dinleyici ve başarılı birer kolaylaştırıcı olarak bu liderler, çelişecek öncelikleri olan paydaşları bir mutabakatta buluşturabilmeli.
2. Sistem onarımı:
Döngüsel, bütünsel ve sistemsel olarak yaşamın içine yeşertici, kendini iyi eden ve etrafına iyi gelen unsurları katmayı, atıksız ve israfsız yaşam unsurlarını örmemiz gerekli. 21. yüzyıla yakışan iktisat ve felsefe kuramlarını geliştirmeli; vergi, teşvik, ödül ve cezaları yeniden düşünmeli. Negatif dışsallıkların sorumluluğunu paylaşırken, olumlu dışsallıkların ise ekolojik ekonomiye ve dünyadaki her canlıya (dünya da bir canlı) katkı sağlayacak yapıda olmasını hedeflemeliyiz.
3. Önceliklendirme:
Peki neye öncelik vereceğiz? Nerede etkimiz en değerli ve çoksa; neresi acil ve önemliyse oraya yönelmeliyiz. Başlangıç noktamız kaldıraç etkisinin en yüksek olduğu alan olmalı. Bireysel adımlar asla küçümsenemez. Evdeki atıkların azaltılması, ayrıştırılması, doğal temizlik malzemelerinin kullanılması da, tarım ve sanayi işletmelerin atıklarının sorumluluğunu alması da önceliklidir. “Yapan temizlesin” mantığı tek başına yeterli değildir ve herkes bundan kaçınmaya çalışır. Bunun yerine tüm paydaşların fayda yatırımı sorumluluğu alması ile ilerlenmesi gerekir. Daha büyük risk altında olanlar daha büyük gücü olanlar daha büyük etki alanlarına sahiptir.
4. Yatırım:
Döngüsel ekonomi modellerini ve sürdürülebilir yaşam biçimlerini destekleyen yatırımlara, bu piyasaların oluşumuna ve bu çerçevede planlanacak ARGE’ye yatırım yapılmalı. Değişim ve dönüşüm odaklı inisiyatif alan girişimlerin güçlenmesi için etki odaklı yatırım fonları ve finansal modellerin gelişmesine destek vermeliyiz.
5. Bilgelikle ilerleme:
Harekete geçerken doğanın bilgi odaklı işletim sistemlerinin altındaki entelektüel beceriden ilham alarak ilerlemeliyiz. Doğanın uyum içinde üreten-türeten-iyileştiren-sona erdiren döngüsü daima pusulamız olmalı. Atık doğada yer almıyor, biz de bu süreçleri tasarlayabiliriz. Hanehalkı ve işletmeciler bu alanda vakit kaybetmeden adımlarını atmalı bir yandan da acil vergi ve teşvik düzenlemeleri ile devlet ve belediyeler yönlendiren etkisini ortaya konmalıdır.
6. İş birlikleri:
Kilit ekonomik sistemlerin dönüştürülmesi için iş birlikleri kurmamız gerekir; özel sektör, hükümetler, kamu sektörü ve sivil toplum arasında ortak aklı besleyen etki çemberleri oluşturmalıyız. Sürdürülebilirlik çalışmaları için üniversiteleri destekleyip, gençlerin yaratıcı fikir ve enerjilerini süreçlere dahil etmeliyiz.
7. Zamanlama
“İleride bir gün bir de Vakıf kurarım, o zaman yaparım” yaklaşımı değil bu. Bugün – hemen şimdi etki alanlarında değişim çemberleri oluşturmalıyız. İster kurum ister birey olarak, ürünlerini kullandığın şirketlerin de bu şekilde yol alması için talepte bulunma zamanı. Devletin de paydaş yönetimi süreci ile dünyaya örnek olacak bir çalışma fırsatı ortaya çıkmıştır. Bu denizi tüm ülke için yaşamsal önemde bir varlık bir yatırım olarak görmek gerekir.
Küçük Prens’in gül ile konuşmasını hatırlayalım, ona harcadığımız emek bağlılığınızı artırır. Etki odaklı fonların oluşumuna ve iyi yönetişimle idaresine destek verin, etki odaklı yatırım yapma fonları ile bu acil durumun gerekleri için kolektif yatırım yapın.
Bugün yapılan yatırımlar yarın yüzünüzü güldürür.
- Bu öneri metni “Dünyayı ben mi kurtaracağım: Sosyal Etki Pusulası” kitabından sayfa 242-252 baz alınarak derlenmiştir.