Net negatif bir dünya mümkün mü? Dünyanın ilk net negatif ülkesi neleri farklı yapıyor? Net negatif ekonomi ne anlama geliyor?
Karbon Emisyonunu Azaltmada Dünya Hangi Konumda?
Karbondioksit insan aktiviteleri sonucu açığa çıkan önemli bir sera gazıdır. Sanayi öncesi dönemde Mauna Loa’da atmosferik karbondioksit konsantrasyonu 270 ppm seviyelerinde ölçülürken, günümüzde bu miktar kendi rekorunu kırarak 420 ppm seviyelerine kadar geldi. Ülkelerin hemen hemen hepsi dünyadaki okyanus ve bitki örtüsünün absorbe edebileceğinden daha çok karbondioksit emisyonu açığa çıkarıyor. Hatta bazı büyük şirketler tek başına küçük bir ülkeden daha fazla karbondioksit emisyonuna sebep oluyor.
Günümüzde 130 ülke 2050 yılına kadar Net Sıfır ekonomiye geçmeyi taahhüt etti. Fakat bazı bilim insanları bu hedeflerin çok geç ve yetersiz olmasından endişe duyuyor.
Net Sıfır ve Net Negatif
Dünyanın ortalama sıcaklık artışını 1.5°C’de tutmak istiyorsak ekonomilerimizi karbonsuzlaştırmamız gerekiyor. Günümüzde 130 ülke 2050 yılına kadar net sıfır karbon emisyonuna ulaşmayı taahhüt ediyor. Yani ya karbon emisyonlarını sıfırlayarak ya da atmosfere saldıkları karbon miktarı kadarını atmosferden silebilecek faaliyetler geliştirerek net karbon emisyonlarını sıfırlayacaklar.
Fakat dünyada öyle bir ülke varki, net negatif. Yani atmosfere verdiği karbondioksitten daha fazlasını atmosferden silebiliyor.
Net Negatif Bir Ülke: Bhutan
Bhutan tek seçeneğimizin karbon nötr olmak olmadığını bizlere gösterdi. İklim krizi ile mücadelede daha etkili bir seçeneğimiz var: karbon negatif olmak. Bunu ilk başaran ülke Bhutan oldu. Ülkenin %70’i ormanlarla kaplı. Bu durum onu kocaman bir karbondioksit yutağı haline getiriyor. Bhutan’ın ormanları her yıl milyonlarca ton karbondioksiti absorbe edebiliyor. Bunun yanı sıra Bhutan nehirlerine kurduğu hidroelektrik santralleriyle elde ettiği elektriğin fazlasını yurt dışına satıyor.
Bhutan’ın çevreyi koruma çalışmaları 2009’da 15. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı ile başladı. Karbon negatif bir ülke olmak içinse birçok önlem aldı:
- Günlük ihracatına yasak getirdi.
- Anayasasına ülkenin ormanlık alanının %60’ın altına düşmemesi için madde ekledi.
- Fosil yakıtlar yerine nehirlerden hidroelektrik santrallerle elde ettiği enerjiyi kullandı.
- Çiftçilerine ücretsiz olarak elektrik sağlandı.
- 2015 yılında gönüllülerle bir saat içinde 46,672 ağaç dikerek dünya rekoru kırdı.
Bhutan karbon negatif olmadaki başarısının yanı sıra, 2030’a kadar sera gazı emisyonlarında net sıfır olmayı ve sıfır atık üretmeyi eklemek için çalışıyor.
Bhutan’ın iklim krizi karşısında harcadığı efor ve ulaştığı başarı bizlere ilham olabilir. 2016 yılında Bhutan’ın eski başbakanı Tshering Tobgay’ın “Bu ülke sadece karbon nötr değil, karbon negatif” başlıklı Ted konuşmasındaki aktarımıyla:
“Sizleri bana yardım etmeye, bu hayali sınırlarımızın ötesine, gezegenimizin geleceğini önemseyen herkese taşımaya davet ediyorum. Sonuçta, birlikte hayal kurmak ve birlikte çalışmak, iklim değişikliğiyle birlikte mücadele etmek, gezegenimizi birlikte korumak için buradayız. Çünkü gerçek şu ki; bu krizde hepimiz birlikteyiz.”
Yazar:
İlayda Altınbağ
Kaynaklar
gvi.co.uk | Bhutan: The first carbon-negative country in the world